‘සිතුවමක් යනු රේඛාවක් චාරිකාවක් යාමයි’ ඉරි නැත්නම් රේඛාව යන්නට පෝල් ක්ලී නම් චිත‍්‍රශිල්පියෙකු විසින් ලබාදුන් අදහසක් තමයි ඒ. මෑතකදී සුජිත් රත්නායක විසින් පැවැත්වූ ‘තනි අඛණ්ඩ රේඛාව’ චිත‍්‍ර ප‍්‍රදර්ශනයේ අපූරු චිත‍්‍ර එම අදහස ඒත්තු ගන්වන්නක් ලෙස මෙවෙලේ මතකයට නැගේ. සුජිත් තනි රේඛාවක් අලංකාර මෙන්ම ත‍්‍රාසජනක චාරිකාවක් අඛණ්ඩව රැුගෙන ගොස් අවසන අපූරු රේඛා සිතුවම් ගොඩනගයි. පෑනක් හෝ පැන්සලක් කඩදාසියක් හමුවන සෑම විටකම ප‍්‍රතිඵලය ඉරකි. අකුරු, ඉලක්කම් හෝ චිත‍්‍ර, මේ සෑම දෙයකම ඇරඹුම ඉරකි. චිත‍්‍ර කලාව තුළ රේඛාවට තහංචි නැත. කලාකරුවා කැමති ලෙසකට කැමති හැඩයකට රේඛා ඇඳ තම නිදහස් සිතුවිලි රේඛා දිගේ ගලායාමට සලස්වා සම්පූර්ණ සිතුවම නිමවෙයි.
මොන්ඩි‍්‍රයෑන්ගේ වර්ණ සංයෝජන කොටු චිත‍්‍රවලත්, ඇන්ඩි වෝහොල්ගේ ග‍්‍රැෆිටි ඌරුවක් ගත් චිත‍්‍රවලත් ජ්‍යාමිතික රේඛාවට සහ රේඛාමය සම්පිණ්ඩනයට වැදගත් ස්ථානයක් හිමි වූ බවක් පෙනෙයි. ඉතාමත් ආවේණික සිනමා ශෛලියකින් නිර්මාණකරණයේ යෙදෙන වෙස් ඇන්ඩර්සන් තම සියලූම නිර්මාණවල, රූප රචනය තුළ රේඛාව සහ ජ්‍යාමිතියට දැඩි අවධානයක් දක්වයි. ලොව බිහිවූ අපූර්වතම සිනමාකරුවකු වන අන්ද්‍රෙ තර්කොව්ස්කිගේ අතිශය අලංකාර රූපවලින් යුතු සිනමා කෘති තුළ රේඛීය සම්පිණ්ඩනයට ඔහු ලබාදී ඇති වැදගත්කම සෞන්දර්යාත්මක රූපරාමු ගොඩනැගීමට විශාල දායකත්වයක් දක්වා ඇති බව පෙනේ.
ජ්‍යාමිතික හැඩ තල සමග ගනුදෙනු කරන ආකිටෙක්චර්, ග‍්‍රැෆික් නිර්මාණ හෝ සිනමා සහ ඡුායාරූප කලාවන් තුළදී එම නිදහස් රේඛාවට හිමි නිදහස් බවට යම් සීමා පැනවෙයි. ඒ එම කලා ද්විත්වයම කිසියම් නිශ්චිත අරමුණක් වෙනුවෙන්, ප‍්‍රායෝගික මෙන්ම භාවිතමය තලයක් තුළ නිශ්චිත පිරිසක් අතරට යායුතු නිසාවෙනි. එයිනුත් ග‍්‍රැෆික් නිර්මාණ කලාව තුළ රේඛාව යම් නිදහසක් අත්විඳින්නේ එය කඩදාසියකින් හෝ ඩිජිටල් තිරයකින් එපිටට යන්නේ ඉතාමත් කලාතුරකින් බැවිනි. නමුත් විශ්වීය අනුපාතය නැත්නම් ඨදකාැබ චරදචදරඑසදබ යන සියලූ කලාවන්ට පොදු ධර්මතාව තුළ ජ්‍යාමිතික රේඛාවට ලැබෙන්නේ සුවිශේෂත්වයකි.
ආකිටෙක්චර් යනු සම්පූර්ණයෙන්ම භාවිතමය කලාවකි, විද්‍යාවකි. රේඛාවට ආකිටෙක්චර් තුළ ඉතාම වැදගත් ස්ථානයක් හිමිවුවත් ඒ එහි නිදහස් බවට වැට බැඳෙන තහංචි සමුදායක් සමගිනි. ආකිටෙක්චර් තුළ දී රේඛා බොහෝ විට ජ්‍යාමිතික වේ. සැලසුමක සිට අවසන් ත‍්‍රිමාන ඵලය දක්වා ආකිටෙක්චර් තුළදී රේඛා බොහෝ විට හතරැුස් ය, නැත්නම් වෘත්තාකාර ය. ආකෘතිමය වශයෙන් රේඛාවල ජ්‍යාමිතික බවට අභියෝග කළ නිර්මාණකරුවන් නැතුවා නොවේ. ලි කබුසියර් ප‍්‍රංශයේ සිට ලෝක ආකිටෙක්චර් සංස්කෘතියට ජ්‍යාමිතික රේඛාව අබිබවා ගිය රොන්චැම්ප් දෙව් මැදුර වැනි අපූරු සිහිවටන දායාද කළේය. සහා හඩිඞ් යනු තම හිතුමතේට ගොඩනැගිලිවල ආකෘතිය ඒ මේ අත ඇඹරූ දක්ෂ වාස්තු විද්‍යාඥවරියකි. ලෝක ආකිටෙක්චර් කලාව තුළ තම නිදහස් රටාවන් කඩදාසිවලින් පිටතට ගෙන ගොඩනැගිලි ලෙස සැබෑවටම නිමවන්නට තරම් ඇය නිර්භීත විය.
බොහෝ විට තත්කාලීන හෝ පාරම්පරික ආකිටෙක්චර් සම්ප‍්‍රදාය තුළ සියලූම නිර්මාණ ජ්‍යාමිතික වේ. භාවිතමය කලාවක් ලෙස එහි භාවිතාකරන්නන්ට භාවමය අත්දැකීමක් ලබාදීමට මෙන්ම, ඒ අත්දැකීම කඨෝර එකක් නොවීමට රේඛාවන්හි පිහිටවීම ආකිටෙක්චර් තුළදී ඉතා ම වැදගත්කමක් උසුලයි. ආකිටෙක්චර් සම්බන්ධව රේඛාවන්හි පිහිටීම සහ එහි වැදගත්කම සරල සංකල්ප ලෙස වටහාගන්න උත්සාහ කරමු.
ආකිටෙක්චරල් නිර්මාණයක සැලැස්ම සරල ජ්‍යාමිතික බෙදා වෙන්කිරීම් වලින් සකස්වීම එම සැලැස්ම තුළ අවකාශයන්වල සම්බන්ධතාවන් සහ ගලායෑම පහසුකරයි. සුවිශේෂී භාවිතාවක් හෝ අත්දැකීමක් වෙනුවෙන් කෙරෙන, කෞතුකාගාර වැනි ගොඩනැගිලි ඇරෙන්න වෙනත් නේවාසික හෝ සරල භාවිතයන් උදෙසා නිර්මාණය වන ගොඩනැගිලිවල සැලසුම් තුල තිබිය යුතු සරල ජ්‍යාමිතික බෙදීම ජීවිතය පහසු කරයි. එසේම එකිනෙකට මුහුණලා පවතින ජනෙල් සහ දොරවල් සමාන්තරව පිහිටුවීම, ඒකීය රේඛාවක පිහිටුවීම සහ ඇදකුදවලින් තොරව භෞතිකව නොපෙනෙතත්, එකිනෙකට පරස්පර නොවන මනස් රේඛාවක ස්ථානගත කිරීම වැදගත් වේ. ජනෙල් දොරවල් පමණක් නොව, බිත්ති, ගෘහ භාණ්ඩ, ගොඩනැගිල්ල සරසන මූර්ති, චිත‍්‍ර පවා එකිනෙකට සමපාතව ස්ථානගත කිරීම එම ගොඩනැගිල්ල භාවිත කරන අයෙකුගේ මනසට සහනයක්, සංවරබවක් ලබාදෙනු ඇත. විටෙක බිත්තියක් හරහා ස්ථානගත කරන ජනේලයක් හෝ ද්වාරයක් එම බිත්තියෙහි හරි මැදින් හෝ තුනෙන් එකක සම්පිණ්ඩන රීතිය මත පිහිටුවීම එම අවකාශයට විනයක් ලබා දෙන අතර, එම ජනෙල් හෝ ද්වාරයන්හි උස මට්ටම ඒකීය රේඛාවක පිහිටුවීම මිනිස් ඇසට ප‍්‍රියමනාප වේ.
සැලසුම පමණක් නොව, ගොඩනැගිල්ලක ආකෘතිය, අභ්‍යන්තර සහ බාහිර පෙනුම නිර්මාණය කිරීමේ දී පවා දක්ෂ වාස්තු විද්‍යාඥයකු රේඛාවල පෙළගැස්ම කෙරෙහි වැඩි සංවේදීබවක් දක්වයි. එහිදීත් ජනෙල් දොරවල් හෝ වෙනත් අංගවල සමපාත බව, උස මට්ටම්වල සමානබව, තට්ටු කිහිපයක ගොඩනැගිල්ලක් නම් ජනෙල් එක සමාන පළලින් යුතුව එක රේඛාවක පිහිටුවීම, පිටත සිට එය දකින මිනිස් ඇසට සන්සුන් බවක් ගෙනදෙයි. එමෙන්ම එම ගුණය ගොඩනැගිලිවලට යම්කිසි පිළිවෙළක් ගොනුකරයි.
ලොව ඕනෑම කලාපයකට අයත්වන පාරම්පරික ගොඩනැගිලි ආශ‍්‍රිතව මෙම ජ්‍යාමිතික රේඛා පිහිටීම අධ්‍යයනය කළ හැකි අතර විශේෂයෙන් ආගමික ගොඩනැගිලි තුළ දේවත්වය සහ ශ්‍රේෂ්ඨත්වය හෝ දේශපාලනික ගොඩනැගිලි තුළ මිනිසාට වටා ඉහළ බව සහ බල පරාක‍්‍රමය විදහාපෑමට මෙම ගුණාංගය භාවිත කළ බව පෙනේ. ලාංකීය ගොඩනැගිලි නිර්මාණ කලාව තුළ සුවිශේෂ ස්ථානයක් සටහන් කරන ජෙෆ්රි බාවා විසින් නිර්මාණය කෙරුණු බොහෝ ගොඩනැගිලිවල රේඛාවල සංවර සහ සමපාත පිහිටුවීම ප‍්‍රබල ලක්ෂණයක් ලෙස කැපී පෙනේ. ඔහුගේ ගොඩනැගිලි සියල්ලක්ම පාහේ සැලැස්මේ ඇති සරල ජ්‍යාමිතික බව එම ගොඩනැගිලි තුළ නිවා සනසන පහන් බවක් නිර්මාණය කරයි. ඒ ආභාසය ඔහු ලබන්නේ ලාංකික පැරණි ගොඩනැගිලි සහ පැරණි යුරෝපීය ගොඩනැගිලිවලින් බව හඳුනාගත හැක.
ගොඩනැගිලි නිර්මාණය තුළ රේඛාව තීරණාත්මක සාධකයක් ලෙස පිළිගන්නා තවත් විශිෂ්ට නිර්මාණකරුවෙකු ලෙස ජපානයේ ටඩාඔ අන්ඩෝ හඳුනාගැනීමට පුළුවනි. ඔහු ගොඩනැගිලි අංග සහ ස්වාභාවික ආලෝකය යන කරුණු සම්බන්ධව ජ්‍යාමිතික රේඛාවට ලබා දෙන ඉඩකඩ පිළිබඳ, ඔහුගේ අලංකාර ගොඩනැගිලි දෙස අවධානය යොමුකරන අයෙකුට මනාව පැහැදිලි වනු ඇත.
‘මම විශ්වාස කරනවා ආර්කිටෙක්චර් හරහා මිනිසුන් ජීවත්වන විදිහ තරමකින් හෝ වෙනස් කළ හැකි බව’
අන්ඩෝ මෙම ප‍්‍රකාශය කරන්නේ ජ්‍යාමිතිය සහ රේඛාව සම්බන්ධ ඉහත සංකල්ප පෙරදැරි කරගෙන බව මගේ හැඟීමයි.
ආකිටෙක්චර් විෂයක් ලෙස හැදෑරූ නිර්මාණකරුවන් පමණක් නොව, සිනමාකරුවන්, දක්ෂ ඡුායාරූප ශිල්පීන් පවා රේඛාව, සමපාත බව, රේඛාවක අඛණ්ඩ පිරිසිදු බව කෙරෙහි දැඩි අවධානයක් දක්වයි. රේඛාවන්හි එම සරල ගුණය පවත්වා ගැනීමට නොහැකි වන විට ඔවුහු නොසන්සුන් වෙති. නමුත් ලොව සියලූ ශාස්ත‍්‍රීය රීති ඇත්තේ ඒවා කඩා නව රීති බිහිකර ගැනීමටයි. ඒ ඒ ක්ෂේත‍්‍ර තුළ අභිවෘද්ධිය සඳහා නම් රීති කැඞී නව සංකල්ප බිහිවිය යුතුය. නමුත් ආර්කිටෙක්චර් වැනි භාවිතමය කලාවක ඉහළම ඵලය විය යුත්තේ මිනිසාගේ සුව පහසුව, ඔවුනට වඩා උසස් ජීවිතයක් ලබාදීම සහ ආධ්‍යාත්මික වර්ධනයයි.
ඉතින් ජ්‍යාමිතික රේඛා සංකල්පය අබිබවා ඒ අරමුණු ඊට වඩා ඉහළින් සාක්ෂාත් කරගත හැකි නම් එයට ඉඩකඩ ඇහිරී නැත.
සුමුදු අතුකෝරල
