කඩා වැටෙන දේවල් (Things fall apart)

මාස කීපයකට කළින් කල්පිටියට ආසන්න මදුරන්කුළිය පැත්තේ මගේ මිතුරෙකුගේ වෙරළ කුටියක අපි සති අන්තයක් ගත කරමිනුයි හිටියේ. රොෂාන්, මැකෙන්සි, කේට් සහ මම. හවස්වරුවේ කට්ටියම ගිහින් මුහුදට පැන්නා. මුහුද ටිකක් රළු වුණත් ඈතට නොගිහින් මුහුදු වෙරළත් එක්ක ඔට්ටු වෙන එක හරිම ලස්සන දෙයක්. ටික වෙලාවකින් මැකෙන්සි කෑගහන්න ගත්තා, “Maggots at the beach!!!”

ඒක එතරම් ප්‍රියජනක දර්ශනයක් නෙමෙයි. කුඩා ප්‍රමාණයේ පණුවන් මිලියනයක් විතර වෙරළේ එක තැනකින් උඩට මතුවෙනවා. ඒ වගේ සමහර දේවල් වලට කිසිම තේරුමක් නැහැ. විශ්වය හරිම අමුතු තැනක්. විශ්වය ඇතුළේ තව විශ්වයන් ගොඩක්. විද්‍යාවෙන් හෝ දර්ෂනයෙන් තේරුම් ගත නොහැකි දේවල් තේරුම් ගන්න තියෙන එකම විදිහ තමන් තුළට ම කිමිදිලා ඒ තේරුම් හොයාගන්න එකයි. නැත්නම් හැම නොතේරෙන දෙයක් ම තේරුම්ගත නොහැකි දේවල් විදිහට තේරුම් ගැනීමයි.

මැකෙන්සි කියන්නේ අපූරු ඕස්ට්‍රේලියානු කොළුගැටයෙක්, සිඩ්නි නුවර ආකිටෙක්චර් ඉගෙන ගන්න අතරේ දැන් අවුරුද්දක් තිස්සේ ලංකාවේ පුහුණු කාලයක් ගත කරනවා. ප්‍රමාණයෙන් ලොකු ලිනන් කමිස සහ කලිසම් ඇඳගෙන සරල සෙරෙප්පු දෙකක් දාගෙන ඔහේ පාවෙනවා. එක දවසක ගාල්ලේ, අනිත් දවසෙ නුවර, ඊළඟට සිරීපාදේ, නැත්නම් හවස කොටුවේ බාර් එකක ලොක් වෙච්ච වැසිකිළියක ජනේලෙන් එළියට පනින්න හදනවා. බිව්වොත් පිස්සු. ළඟින් හිටියොත් අපිටත් පිස්සු.

මිනිහ චිත්‍ර අඳින බව දැන ගත්ත දවසෙ මම පුදුම වුණා.

"මොනවද උඹ අඳින චිත්‍ර?" මම ඇහුවා.

"මට කියන්න තේරෙන්නෙ නෑ. මම පෙන්නන්නම්" ඔන්න මැකෙන්සි ගෙ උත්තරේ.

උදේ පාන්දර මැකෙන්සි ගෙ කාමරෙන් "ටොක්" "ටොක්" සද්ද ඇහෙන බව මට ඔය අතරෙ ආරන්චි වුණා. වෙන මොනවත් නෙමෙයි ඒ එයා එයාගෙ චිත්‍ර වල තීන්ත පෑනකින් තිත් තියන සද්දේ. මාස ගනන්, සති ගනන් ඉතාම සංයමයෙන් තිත් තියමින්, ඉරි කෑළි අඳිමින් එයා එයාගෙ මනස්ගාත ඔක්කොම හරිම අලංකාර විදිහට සුදු කොළ උඩ අතුරනවා. මම එහෙම චිත්‍ර ක්‍රමයක් කවදාවත් දැකල තිබ්බෙ නැහැ. තිත් කෙළකෝටියක් විතර, එකම මෝස්තරය එකම විදිහට නැවත නැවත චිත්‍රය පිරෙන්නම අඳිනවා. එහෙව් ඉවසීමක්, එහෙව් පරිශ්‍රමයක් මේ කෙට්ටු හාදයට කොහෙන් උරුම උනාද? චිත්‍ර අඳිනවා කියල ඔහොමත් අඳිනවද?

Things fall apart,  "කඩා වැටෙන දේවල්" වගේ අදහසක් ලස්සනට ගැළපුණත් ඒකෙ තේරුම "සියළු සංස්කාරයෝ නැසෙන සුළුය" කියන එක තමයි. ඒක තමයි මැකෙන්සි ගේ චිත්‍ර ප්‍රදර්ශණයේ තේමාව. ඔන්න මම දැන් ආයෙ මුල සහ අග ගලපන්නයි යන්නේ. ප්‍රදර්ශණය බලද්දි තමයි මම "වෙරළේ පණුවෝ" චිත්‍රය දැක්කේ. මේක මහ පුදුම දෙයක්. එයාගෙ එක චිත්‍රයකට අදහස ඇවිත් තියෙන්නේ එදා අපි වෙරළේ දැකපු පණු විශ්වය. මම ඒ චිත්‍රය ඉස්සරහ හිටගෙන පැය කාලක් විතර චිත්‍රය අස්සෙ ඇවිද්දා. "සියළු සංස්කාරයෝ නැසෙන සුළුය"-"වෙරළේ පණුවෝ" මාව එකතැන භ්‍රමනය වෙන්න ගත්තා. එහෙම භ්‍රමනය වෙලා මාව නතරවුනේ හරිම ලස්සන, සතුට උපදවන, සරල තැනක. හරියට මම හොය හොය හිටපු මොකක්දෝ අපැහැදිළි දෙයක් එකපාරටම හම්බ වුනා වගේ හැඟීමක්. කවුරු හරි මගෙන් අහුවොත් මොකක්ද ඉතින් ඔය හැඟීම කියලා මට කියන්න තියෙන්නෙ " මට කියන්න තේරෙන්නෙ නෑ, පෙන්නන්න පුළුවන්" වගේ උත්තරයක්.

තව එක චිත්‍රයක නම "ගෝනුස්සා". මහ රෑ තමන්ගේ නාන කාමරයට ආපු ගෝනුස්සෙක් එක්ක මැකෙන්සි ඔට්ටු වෙච්ච විදිහ මට කේට් කියල තිබුණා. කලාව ආභාශය ලබන්නේ මහා දාර්ශනික මතවාද වළින් ද? නැත්නම් ඉතාම සරල යැයි අප විසිකර දමන මතකයන් තුළින් අභාශය ලබා කෙරෙන නිර්මාණවල මහා දර්ශනයක් කියවෙනවද? අන්න ඒ වගේ ලස්සන ප්‍රශ්ණයක් එක්ක මම දැන් දැහැන් ගත වෙලයි ඉන්නේ. මැකෙන්සි " හලෝ ඩාර්ලින්" කියල නම් කරල තියෙන චිත්‍ර ආභාශය ලබල තියෙන්නේ "ටුක් ටුක්" වල තියෙන සුදු යකඩ මෝස්තර වලින්. හැබැයි ඒව අස්සෙ මැකෙන්සි එයාගෙ පුද්ගලික ජීවිතය, අත්දැකීම් සහ වීරක්‍රියා සඟවලා ඇති. ඒ චිත්‍ර මේ ලෝක යථාර්තය මත තබා තේරුම් ගැනීම එතරම් සුදුසු දෙයක් නෙමෙයි කියලයි මට හිතෙන්නේ. හැම නොතේරෙන දෙයක්ම තේරුම් ගත නොහැකි දේවල් ලෙස පිළිගෙන ඒවා තමන් තුළට කිඳා බැස දැනෙන්න හැරීම මිස වෙන කළ හැකි දෙයක් තිබේද? විවච්චේදනය තුළ කොටස් විදිහට හමුවන දේවල් තිබුණත් සමස්ථය තේරුම්ගැනීම තමයි අභියෝගය.

සුමුදු අතුකෝරල

Things fall apart/ Mackenzi Nix/ Till 3rd September at Bare Foot Gallery